DOĞAL SAYILARLA İŞLEMLER


KONU 4: DOĞAL SAYILARDA ÇIKARMA

BÖLÜM 2: ÇIKARMA İŞLEMİ VE ÜST BASAMAKTAN ÖDÜNÇ ALMA


BÖLÜM 2: ÇIKARMA İŞLEMİ VE ÜST BASAMAKTAN ÖDÜNÇ ALMA

Eksilen Çıkan ve Fark

Önceki bölümde gördüğümüz tüm örneklerde, çıkanın rakamları eksilenin rakamlarından büyük değildi. Bu nedenle üst basamaklardan ödünç almamız gerekmedi. Bu bölümde, üst basamaklardan ödünç almamız gereken daha karmaşık çıkarma işlemlerini inceleyoruz.

Çıkarma işlemi ödünç alma

Çıkanın rakamı, eksilenin aynı basamağındaki rakamdan büyükse, bir üst basamaktan ödünç alırız. Bunu yaparken,

  • Ödünç aldığımız basamağı 10 artırır,
  • Ödünç verdiğimiz basamağı 1 azaltırız.

Ödünç alma işleminden sonra, çıkarma işlemine devam ederiz.

36 243 – 8125 işleminin sonucunu bulalım.

Çıkarma işlemi ödünç alma

Birler Basamağı

3'ten 5 çıkmaz. Bu nedenle eksilenin onlar basamağından ödünç almamız gerekir.

  • Onlar basamağından ödünç alınca, bu basamak 41 = 3'e düşer.
  • Birler basamağı ise 3 + 10 = 13 olur.

13'ten 5'i çıkarabiliriz.

135 = 8

Çıkarma işlemi onlar basamağı

Onlar Basamağı

Birler basamağına ödünç verdiğimiz için çıkarmayı 4'ten değil, 3'ten yapmamız gerekir.

3 sayısı 2'den daha büyük olduğu için yüzler basamağından ödünç almamız gerekmez.

32 = 1

Adım adım çıkarma işlemi

Yüzler Basamağı

2 rakamı 1'den büyük olduğu için çıkarma yaparken binler basamağından ödünç almamız gerekmez.

21 = 1

Çıkarma işlemi örneği

Binler Basamağı

6'dan 8 çıkmaz. Eksilenin on binler basamağından ödünç almamız gerekir.

  • On binler basamağından ödünç alınca, bu basamak 31 = 2 olur.
  • Binler basamağı ise 6 + 10 = 16 olur.

16'dan 8'i çıkarabiliriz.

168 = 8

Çıkarma işleminde ödünç alma

On Binler Basamağı

Binler basamağına ödünç verince bu basamakta 2 kalmıştı. Çıkanın on binler basamağı olmadığı için 2'yi farkın on binler basamağına yazabiliriz.

 

İşlem sonucunun 28 118 olduğunu görüyoruz.

 

20 ÇIKARMA İŞLEMİ ÖRNEĞİ İÇİN TIKLAYIN!

71 624 – 32 686 işleminin sonucunu bulalım.

Çıkarma ödünç alma

Birler Basamağı

4'ten 6 çıkmaz. Eksilenin onlar basamağından ödünç almamız gerekir.

  • Onlar basamağından ödünç alınca, bu basamakta 21 = 1 kalır.
  • Birler basamağındaki sayı ise 4 + 10 = 14 olur.

14'ten 6'yı çıkarabiliriz.

146 = 8

Çıkarma üst basamak

Onlar Basamağı

Birler basamağına ödünç verince bu basamakta 1 kalmıştı.

1'den 8 çıkmaz. Eksilenin yüzler basamağından ödünç almamız gerekir.

  • Yüzler basamağından ödünç alınca bu basamakta 61 = 5 kalır.
  • Onlar basamağındaki sayı ise 1 + 10 = 11 olur.

11'den 8'i çıkarabiliriz.

118 = 3

Üst basamaktan ödünç alma

Yüzler Basamağı

Onlar basamağına ödünç verince bu basamakta 5 kalmıştı.

5'ten 6 çıkmaz. Eksilenin binler basamağından ödünç almamız gerekir.

  • Binler basamağından ödünç alınca bu basamakta 11 = 0 kalır.
  • Yüzler basamağındaki sayı ise 5 + 10 = 15 olur.

15'ten 6'i çıkarabiliriz.

156 = 9

Üst basamaklardan ödünç alma

Binler Basamağı

Yüzler basamağına ödünç verince bu basamakta 0 kalmıştı.

0'dan 2 çıkmaz. Eksilenin on binler basamağından ödünç almamız gerekir.

  • On binler basamağından ödünç alınca bu basamakta 71 = 6 kalır.
  • Binler basamağındaki sayı ise 0 + 10 = 10 olur.

10'dan 2'yi çıkarabiliriz.

102 = 8

Çıkarma işlemi

On Binler Basamağı

Binler basamağına ödünç verince bu basamakta 6 kalmıştı.

63 = 3

 

Sonuç 38 938 çıkıyor.

 

20 ÇIKARMA İŞLEMİ ÖRNEĞİ İÇİN TIKLAYIN!

Aşağıdaki işlemlerin sonuçlarını bulun.

Çıkarma İşlemi Alıştırma 1
Çıkarma İşlemi Alıştırma 2
Çıkarma İşlemi Alıştırma 3
Çıkarma İşlemi Alıştırma 4
Çıkarma İşlemi Alıştırma 5
Çıkarma İşlemi Alıştırma 6
Çıkarma İşlemi Alıştırma 7
Çıkarma İşlemi Alıştırma 8
Çıkarma İşlemi Alıştırma 9
Çıkarma İşlemi Alıştırma 10

Eksilenin rakamı daha küçük olduğunda bir üst basamaktan ödünç alıyorduk. Yalnız, bir üst basamaktaki rakam 0’sa, bu basamaktan ödünç alamadığımız için 0'dan farklı bir rakam bulana kadar üst basamaklara çıkar, alt basamaklara ödünç vere vere başlangıçtaki basamağa geri döneriz.

Aşağıdaki örnekleri inceleyelim.

6402 – 15 işleminin sonucunu bulalım.

Çıkarma işlemi birler basamağı

Birler Basamağı

2'den 5 çıkmaz. Eksilenin onlar basamağından ödünç almamız gerekir. Yalnız, onlar basamağında 0 olduğu için önce yüzler basamağından onlar basamağına, daha sonra da onlar basamağından birler basamağına ödünç vermemiz gerekir.

  • Yüzler basamağından ödünç alınca bu basamakta 41 = 3 kalır.
  • Onlar basamağındaki sayı bu durumda 0 + 10 = 10 olur. Bu basamaktan da birler basamağına ödünç verince onlar basamağında 101 = 9 kalır.
  • Onlar basamağından birler basamağına ödünç verince de birler basamağı 2 + 10 = 12 olur.

12'den 5'i çıkarabiliriz.

125 = 7

Çıkarma işlemi onlar basamağı

Onlar Basamağı

Birler basamağına ödünç verince bu basamakta 9 kalmıştı.

9 sayısı 1'den büyük olduğu için çıkarma yaparken yüzler basamağından yeniden ödünç almamız gerekmez.

91 = 8

Çıkarma işlemi yüzler basamağı

Yüzler Basamağı

Onlar basamağına ödünç verince bu basamakta 3 kalmıştı.

Çıkanın yüzler basamağı olmadığı için 3'ü direkt olarak farkın yüzler basamağına yazabiliriz.

Çıkarma işlemi binler basamağı

Binler Basamağı

Çıkanın binler basamağı olmadığı için 6’yı farkın binler basamağına yazabiliriz.

 

Sonuç olarak farkın 6387 olduğunu görüyoruz.

 

20 ÇIKARMA İŞLEMİ ÖRNEĞİ İÇİN TIKLAYIN!

7000 – 1 işleminin sonucunu bulalım.

Birler basamağı çıkartma işlemi

Birler Basamağı

0'dan 1 çıkmaz. Eksilenin onlar basamağından ödünç almamız gerekir. Yalnız, onlar basamağında 0 olduğu için sırasıyla, binler basamağından yüzler basamağına, yüzler basamağından onlar basamağına ve onlar basamağından birler basamağına ödünç vermemiz gerekir.

  • Binler basamağından ödünç alınca bu basamakta 71 = 6 kalır.
  • Binler basamağından ödünç alınca yüzler basamağındaki sayı 0 + 10 = 10 olur. Bu basamaktan da onlar basamağına ödünç verince yüzler basamağında 101 = 9 kalır.
  • Yüzler basamağınndan ödünç alınca onlar basamağındaki sayı 0 + 10 = 10 olur. Bu basamaktan da birler basamağına ödünç verince onlar basamağında 101 = 9 kalır.
  • Onlar basamağından birler basamağına ödünç verince de birler basamağı 0 + 10 = 10 olur.

10'dan 1'i çıkarabiliriz.

101 = 9

Onlar basamağı çıkartma işlemi

Onlar Basamağı

Çıkanın onlar basamağı olmadığı için eksilenin onlar basamağındaki 9’u farkın onlar basamağına yazabiliriz.

Yüzler basamağı çıkartma işlemi

Yüzler Basamağı

Eksilenin yüzler basamağındaki 9’u, farkın yüzler basamağına yazarız.

Binler basamağı çıkartma işlemi

Binler Basamağı

Eksilenin binler basamağındaki 6’yı, farkın binler basamağına yazarız.

 

Farkın 6999 olduğunu görüyoruz.

 

20 ÇIKARMA İŞLEMİ ÖRNEĞİ İÇİN TIKLAYIN!

Aşağıdaki işlemlerin sonuçlarını bulun.

Çıkarma İşlemi Alıştırmalar 1
Çıkarma İşlemi Alıştırmalar 2
Çıkarma İşlemi Alıştırmalar 3
Çıkarma İşlemi Alıştırmalar 4
Çıkarma İşlemi Alıştırmalar 5
Çıkarma İşlemi Alıştırmalar 6
Çıkarma İşlemi Alıştırmalar 7
Çıkarma İşlemi Alıştırmalar 8
Çıkarma İşlemi Alıştırmalar 9
Çıkarma İşlemi Alıştırmalar 10
 

Aşağıdaki aracı kullanarak yaptığınız çıkarma işleminin doğru olup olmadığını kontrol edebilirsiniz.

 
 

ÇIKARMA OYUNU

Çıkarma Oyunu

Çıkarma oyununda karşımıza çıkan sayıların farkını bulup, sonuç için ayrılan kutucuklara yazıyoruz.

Örneğin, 23 712'den 1342'yi çıkarmamız isteniyor.

Üst basamaklardan ödünç aldığımızda rakamların son halini hatırlayabilmek için üstteki kutucukları kullanabiliriz.

OYUNA BAŞLAMAK İÇİN TIKLA!!!

ÇIKARMA YARIŞMASI

Çıkarma Yarışması

En hızlı çıkarmayı ben yaparım diyorsan, Çıkarma Oyunu'nda diğerleri ile yarışabilirsin! İlk 5'e gir, ismini TOP-5 listesine yazdır, başarı belgeni indir ve arkadaşlarına paylaş :)

YARIŞMAYA BAŞLAMAK İÇİN TIKLA!!!

 

→KONU ANASAYFASINA DÖN←

Doğal Sayılarda Çıkarma Konusuna Git