BÖLÜM 2: ÇIKARMA İŞLEMİ VE ÜST BASAMAKTAN ÖDÜNÇ ALMA
Önceki bölümde gördüğümüz tüm örneklerde, çıkanın rakamları eksilenin rakamlarından büyük değildi. Bu nedenle üst basamaklardan ödünç almamız gerekmedi. Bu bölümde, üst basamaklardan ödünç almamız gereken daha karmaşık çıkarma işlemlerini inceleyoruz.
Çıkanın rakamı,
eksilenin aynı basamağındaki rakamdan büyükse, bir üst basamaktan
ödünç alırız. Bunu yaparken,
- Ödünç aldığımız basamağı 10 artırır,
- Ödünç verdiğimiz basamağı 1 azaltırız.
Ödünç alma işleminden sonra, çıkarma işlemine devam ederiz.
36 243 – 8125 işleminin sonucunu bulalım.
|
Birler Basamağı 3'ten 5 çıkmaz. Bu nedenle eksilenin onlar basamağından ödünç almamız gerekir.
13'ten 5'i çıkarabiliriz. 13 – 5 = 8 |
|
Onlar Basamağı Birler basamağına ödünç verdiğimiz için çıkarmayı 4'ten değil, 3'ten yapmamız gerekir. 3 sayısı 2'den daha büyük olduğu için yüzler basamağından ödünç almamız gerekmez. 3 – 2 = 1 |
|
Yüzler Basamağı 2 rakamı 1'den büyük olduğu için çıkarma yaparken binler basamağından ödünç almamız gerekmez. 2 – 1 = 1 |
|
Binler Basamağı 6'dan 8 çıkmaz. Eksilenin on binler basamağından ödünç almamız gerekir.
16'dan 8'i çıkarabiliriz. 16 – 8 = 8 |
|
On Binler Basamağı Binler basamağına ödünç verince bu basamakta 2 kalmıştı. Çıkanın on binler basamağı olmadığı için 2'yi farkın on binler basamağına yazabiliriz. |
İşlem sonucunun 28 118 olduğunu görüyoruz.
71 624 – 32 686 işleminin sonucunu bulalım.
|
Birler Basamağı 4'ten 6 çıkmaz. Eksilenin onlar basamağından ödünç almamız gerekir.
14'ten 6'yı çıkarabiliriz. 14 – 6 = 8 |
|
Onlar Basamağı Birler basamağına ödünç verince bu basamakta 1 kalmıştı. 1'den 8 çıkmaz. Eksilenin yüzler basamağından ödünç almamız gerekir.
11'den 8'i çıkarabiliriz. 11 – 8 = 3 |
|
Yüzler Basamağı Onlar basamağına ödünç verince bu basamakta 5 kalmıştı. 5'ten 6 çıkmaz. Eksilenin binler basamağından ödünç almamız gerekir.
15'ten 6'i çıkarabiliriz. 15 – 6 = 9 |
|
Binler Basamağı Yüzler basamağına ödünç verince bu basamakta 0 kalmıştı. 0'dan 2 çıkmaz. Eksilenin on binler basamağından ödünç almamız gerekir.
10'dan 2'yi çıkarabiliriz. 10 – 2 = 8 |
|
On Binler Basamağı Binler basamağına ödünç verince bu basamakta 6 kalmıştı. 6 – 3 = 3 |
Sonuç 38 938 çıkıyor.
Aşağıdaki işlemlerin sonuçlarını bulun.
Eksilenin rakamı daha küçük olduğunda bir üst basamaktan
ödünç alıyorduk. Yalnız, bir üst basamaktaki rakam 0’sa, bu basamaktan ödünç alamadığımız için
0'dan farklı bir rakam bulana kadar üst basamaklara çıkar,
alt basamaklara ödünç vere vere başlangıçtaki basamağa geri döneriz.
Aşağıdaki örnekleri inceleyelim.
6402 – 15 işleminin sonucunu bulalım.
|
Birler Basamağı 2'den 5 çıkmaz. Eksilenin onlar basamağından ödünç almamız gerekir. Yalnız, onlar basamağında 0 olduğu için önce yüzler basamağından onlar basamağına, daha sonra da onlar basamağından birler basamağına ödünç vermemiz gerekir.
12'den 5'i çıkarabiliriz. 12 – 5 = 7 |
|
Onlar Basamağı Birler basamağına ödünç verince bu basamakta 9 kalmıştı. 9 sayısı 1'den büyük olduğu için çıkarma yaparken yüzler basamağından yeniden ödünç almamız gerekmez. 9 – 1 = 8 |
|
Yüzler Basamağı Onlar basamağına ödünç verince bu basamakta 3 kalmıştı. Çıkanın yüzler basamağı olmadığı için 3'ü direkt olarak farkın yüzler basamağına yazabiliriz. |
|
Binler Basamağı Çıkanın binler basamağı olmadığı için 6’yı farkın binler basamağına yazabiliriz. |
Sonuç olarak farkın 6387 olduğunu görüyoruz.
7000 – 1 işleminin sonucunu bulalım.
|
Birler Basamağı 0'dan 1 çıkmaz. Eksilenin onlar basamağından ödünç almamız gerekir. Yalnız, onlar basamağında 0 olduğu için sırasıyla, binler basamağından yüzler basamağına, yüzler basamağından onlar basamağına ve onlar basamağından birler basamağına ödünç vermemiz gerekir.
10'dan 1'i çıkarabiliriz. 10 – 1 = 9 |
|
Onlar Basamağı Çıkanın onlar basamağı olmadığı için eksilenin onlar basamağındaki 9’u farkın onlar basamağına yazabiliriz. |
|
Yüzler Basamağı Eksilenin yüzler basamağındaki 9’u, farkın yüzler basamağına yazarız. |
|
Binler Basamağı Eksilenin binler basamağındaki 6’yı, farkın binler basamağına yazarız. |
Farkın 6999 olduğunu görüyoruz.
Aşağıdaki işlemlerin sonuçlarını bulun.
Aşağıdaki aracı kullanarak yaptığınız çıkarma işleminin doğru olup olmadığını kontrol edebilirsiniz.
Çıkarma oyununda karşımıza çıkan sayıların farkını bulup, sonuç için ayrılan kutucuklara yazıyoruz.
Örneğin, 23 712'den 1342'yi çıkarmamız isteniyor.
Üst basamaklardan ödünç aldığımızda rakamların son halini hatırlayabilmek için üstteki kutucukları kullanabiliriz.
En hızlı çıkarmayı ben yaparım diyorsan, Çıkarma Oyunu'nda diğerleri ile yarışabilirsin! İlk 5'e gir, ismini TOP-5 listesine yazdır, başarı belgeni indir ve arkadaşlarına paylaş :)
