BÖLÜM 1: ÇIKARMA İŞLEMİ NASIL YAPILIR?
Bu bölümde üst basamaklardan ödünç almamız gerekmeyen çıkarma işlemlerini nasıl yapabileceğimizi öğreniyoruz. Üst basamaklardan ödünç almamız gereken çıkarma işlemlerini ise bir sonraki bölümde görüyoruz.
Bir çıkarma işlemindeki
eksilen, çıkan ve fark, aynı basamaklardaki rakamlar alt alta gelecek şekilde yazılır. Başka
bir deyişle, öğeler yazılırken sağdan hizalanır.
26 318 – 816 işlemini alt alta yazalım.
Birler, onlar vb. basamaklarını alt alta gelecek şekilde yazarsak, bu işlemi aşağıdaki gibi gösterebiliriz.
Alt alta çıkarma işlemini, birler basamağından başlayarak adım adım yaparız.
Her adımda bir üst basamağa geçeriz. Eksilenin ve
çıkanın aynı basamakta bulunan rakamlarına bağlı olarak iki farklı durumla karşılaşabiliriz.
- Eksilenin rakamı çıkanın rakamına eşit veya daha büyükse, rakamlar arasında çıkarma işlemini yapar, bulduğumuz sonucu farkın aynı basamağına yazarız.
- Eksilenin rakamı çıkanın rakamından küçükse, bir üst basamaktan ÖDÜNÇ alırız. (ÖDÜNÇ almamız gereken çıkarma işlemlerini bir sonraki bölümde görüyoruz.)
73 936 – 21 924 işlemini yapalım.
|
Eksilenle çıkanı aynı basamaktadaki rakamlar alt alta gelecek şekilde yazalım. |
|
Birler Basamağı Birler basamağındaki çıkarma işlemini yapalım. 6 – 4 = 2 2'yi farkın birler basamağına yazalım. |
|
Onlar Basamağı Onlar basamağındaki çıkarma işlemini yapalım. 3 – 2 = 1 1'i farkın onlar basamağına yazalım. |
|
Yüzler Basamağı Yüzler basamağındaki çıkarma işlemini yapalım. 9 – 9 = 0 0'ı farkın yüzler basamağına yazalım. |
|
Binler Basamağı Binler basamağındaki çıkarma işlemini yapalım. 3 – 1 = 2 2'yi farkın binler basamağına yazalım. |
|
On Binler Basamağı Son olarak, on binler basamağındaki çıkarma işlemini yapalım. 7 – 2 = 5 5'i farkın on binler basamağına yazalım. |
Sonuç olarak, bu işlemdeki fark 52 012'dir.
Bazı çıkarma işlemlerinde, eksilenin basamak sayısı
çıkanınkinden fazla olabilir.
Örneğin, eksilen 5 basamaklı olduğu halde,
çıkan 3 basamaklı olabilir.
Böyle bir durumda, çıkanın başında 0'lar varmış gibi düşünebiliriz.
63 502 – 201 işleminin sonucunu bulalım.
|
Eksilenle çıkanı aynı basamaktaki rakamlar alt alta gelecek şekilde yazalım. |
|
Birler Basamağı Birler basamağındaki çıkarma işlemini yapalım. 2 – 1 = 1 1'i farkın birler basamağına yazalım. |
|
Onlar Basamağı Onlar basamağındaki çıkarma işlemini yapalım. 0 – 0 = 0 0'ı farkın onlar basamağına yazalım. |
|
Yüzler Basamağı Yüzler basamağındaki çıkarma işlemini yapalım. 5 – 2 = 3 3'ü farkın yüzler basamağına yazalım. |
|
Binler Basamağı Eksilenin binler basamağında 3 rakamı olduğu halde, çıkanın binler basamağında herhangi bir rakam bulunmuyor. Olmayan rakamları 0 kabul ettiğimiz için 3’ü direkt olarak farkın binler basamağına yazalım. |
|
On Binler Basamağı Son olarak, on binler basamağına bakalım. Çıkanın onbinler basamağında rakam bulunmuyor. Bu nedenle, eksilenin on binler basamağındaki 6’yı farkın on binler basamağına yazıp işlemi bitirelim. |
Bu çıkarma işleminin sonucu 63 301'dir.
Bazı çıkarma işlemlerinde, farkın en üst basamakları sıfır çıkabilir. Baştaki sıfırların bir önemi olmadığı için
bu sıfırları atabiliriz.
2567 – 2534 işleminin sonucunu bulalım.
|
Birler Basamağı 7 – 4 = 3 |
|
Onlar Basamağı 6 – 3 = 3 |
|
Yüzler Basamağı 5 – 5 = 0 |
|
Binler Basamağı 2 – 2 = 0 |
Baştaki 0’ların bir önemi olmadığı için bu işlemin sonucunun 33 olduğunu söyleyebiliriz.
Aşağıdaki işlemlerin sonuçlarını bulun.
Çıkarma oyununda karşımıza çıkan sayıların farkını bulup, sonuç için ayrılan kutucuklara yazıyoruz.
Örneğin, 23 712'den 1342'yi çıkarmamız isteniyor.
Üst basamaklardan ödünç aldığımızda rakamların son halini hatırlayabilmek için üstteki kutucukları kullanabiliriz.
En hızlı çıkarmayı ben yaparım diyorsan, Çıkarma Oyunu'nda diğerleri ile yarışabilirsin! İlk 5'e gir, ismini TOP-5 listesine yazdır, başarı belgeni indir ve arkadaşlarına paylaş :)
